Məhz kainatın padşahı ölüm və həyatı dirilməyi nümayiş etdirməklə insanları sınaqdan keçirərək, onların nə axtardıqlarını, hansı malları seçdiklərini qiyamət bazarında seçilmiş formaya uyğun çevirmək üçün dəyərləndirir.
«تَبَارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ * الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَهُوَ الْعَزِيزُ الْغَفُورُ * الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا مَا تَرَى فِي خَلْقِ الرَّحْمَنِ مِنْ تَفَاوُتٍ فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَى مِنْ فُطُورٍ * ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ كَرَّتَيْنِ يَنْقَلِبْ إِلَيْكَ الْبَصَرُ خَاسِئًا وَهُوَ حَسِيرٌ»
“Hökm (hər şeyin ixtiyarı) əlində olan Allah nə qədər ucadır (nə qədər uludur). O, hər şeyə qadirdir! Hansınızın əməlcə daha gözəl olduğunu sınamaq (bəlli etmək) üçün ölümü və həyatı yaradan Odur. O, yenilməz qüvvət sahibidir, (çox) bağışlayandır. Yeddi göyü (bir-birinin üstündə) qat-qat yaradan da Odur. (Ey insan!) Sən Rəhmanın yaratdığında heç bir uyğunsuzluq görməzsən. Bir gözünü qaldırıb (səmaya) bax, heç orada bir yarıq (çatdaq, nöqsan) görə bilərsənmi?! Sonra gözünü qaldırıb iki dəfə bax. Göz orada (axtardığını tapmayıb) zəif, yorğun düşərək yenə də sənə tərəf qayıdacaqdır!” (Mülk 1-4(.
Həyat dünya və axirət sərgisinə daxil olmaq üçün icazədir. Məhz kainatın padşahı ölüm və həyatı dirilməyi nümayiş etdirməklə insanları sınaqdan keçirərək, onların nə axtardıqlarını, hansı malları seçdiklərini qiyamət bazarında seçilmiş formaya uyğun çevirmək üçün dəyərləndirir.
Qiyamət günü bütün insanlara deyəcəklər ki, sifariş etdiklərinizi alın. Onların ən ağıllı müştəriləri, hər möcüzəni solğun edən bu qədər zövq və gözəllik, hikmət və bilik və heyrətamiz texnologiya ilə dünya sərgisində həyəcanlanan və ayaq döyən müştərilərdir. Belə bir sərgi təşkil edən o böyük tacirlərin müştəriləridirlər.
Həzrət Peyğəmbərdən (s) belə bir hədis var ki, “Ya Rəbbim, mən Sənin həmd və tərifini heç vaxt yerinə yetirə bilməyəcəyəm, Sən özünü təriflədiyin kimisən”. Hansı malları yaratdığını ancaq Allah bilir və zaman-zaman belə bildirir:
Həyatı və ölümü yaradan Odur
Hər şeyi cüt-cüt, insanı da kişi və qadından yaradan Odur
Onun elmi bütün aləmləri əhatə edəndir
O, sənə şah damarından daha yaxın olandır
O, dünyada ən mehribandır
O, göylərin və yerin nurudur
O, zalımların pusqusunda durandır
Sizi sınamaq və hansınızın daha müttəqi olduğunu bildirmək üçün həyatı və ölümü yaradan Odur.
O, elə qüsursuz və mükəmməl əlamətlər yaradandır ki, söz və problem yoxdur. Hər nə qədər baxıb fikirləşirsənsə, onda heç bir səhv olmadığını anlayırsan.
Şübhəsiz ki, dünya əzab və sıxıntı ilə doludur və həyat uzun bir sıxıntı və məşəqqət silsiləsidir. Bu iztirablardan şikayətlər dünya ədəbiyyatını doldurub. Amma hamının cavabı budur ki, bu dünya bizim düşərgəmiz deyil, keçidimizdir. Allah Özü də buyurur:
“Biz insanı məşəqqətdə yaratdıq!” (Bələd, 4).
O, həmçinin buyurub:
“Ey insan! Sən (ölənə qədər) Rəbbinə doğru çalışıb çapalayırsan. Sən Ona qovuşacaqsan!” (əl-İşqaq, 6).
Dünya həyatı insanların hər birinin harada olduğunu aydınlaşdırmaq üçün bir imtahandır. Həyat böyümək, kamilliklər və fəzilətlər əldə etmək üçün qızıl fürsətdir. Bu sərgidə çoxlu hikmət xəzinələri və xidmət inciləri tapa bilərsiniz.
* Ustad Hüseyn Mühyiddin İlahi Qumşeyi tərəfindən yazılmış “Quranda 365 gün” kitabından götürülmüşdür./iqna
